تحلیلی ساختی از یک اسطوره سیاسی اسطوره ‹‹وای›› در فرهنگ ایرانی و همتایان غیر ایرانی آن

اسطوره دوزخی در قالی ایرانی

درخت یکی از عناصر اصلی و قدیمی در نقش‌پردازی فرش در سراسر جهان است. در مناطق متفاوت ایران نیز درخت با اسامی و اشکال گوناگونی، در طراحی فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد. درخت حیات یا درخت جاودانگی و بی‌مرگی، به جوهر وجود انسانی در عالم یا به دنیای پس از مرگ اشاره می‌کند و چنین تعریفی، رایج‌ترین توصیف استفاده از نقش درخت در طراحی فرش است؛ اما کاربرد درخت سخنگو یا درخت واق با مفهوم درخت دوزخی در فرش،...

سیر تحول ایزد وای از اسطوره به کیکاووس در حماسه

اشراف بر پیشینة اساطیری شخصیت‌های حماسی، در تحلیل کارکردهای آنان در آثار ادبی کمک قابل توجهی خواهد کرد. مطالعة خویشکاری‌های ایزد وای و وجود برخی تشابهات میان این ایزد و کاووس شاهنامه سبب گردید تا به مقایسة تطبیقی میان این دو شخصیت اساطیری بپردازیم. کاووس شاهنامه، از بزرگ‌ترین پادشاهان حماسی ایران و برخوردار از پیشینه‌ای اساطیری است. وای نیز، ایزد باد و هواست که بر فضای تهی میا...

قطعاتی از اسطوره های ایرانی در نوشته های گریگور ماگیستروس

کُهن الگویِ پرورشِ شخصیّت‌های اساطیری توسّط حیوانات و موجودات اسطوره ای (در حماسه‌ها و روایات ایرانی و غیر ایرانی)

در میان کهـن الگوهای اساطیری ـ با وجودِ تمام پیچیدگی‌ها و گوناگونی ـ نوعی هم‌خوانی و نزدیکی در بُن‌مایه‌های اصلی دیده می‌شود که بررسی تطبیقیِ این روایات را ممکن می‌کند. در میان این کهن‌الگوها، موضوع پرورشِ برخی از شخصیّت‌های اساطیری توسّط حیوانات و موجوداتِ اسطوره‌ای، جای‌گاه و اهمّیّتی ویژه‌ دارد. بررسیِ دقیق روایات اساطیری، مشخّص می‌سازد که در آغاز، انسان و حیوانات با هم و چون هم می‌زیستند و چه بسا بسیا...

اسطوره یاد و فراموشی در داستان‌های رمزی و تمثیلی ایرانی

از انواع اسطوره‏ها، اسطوره «یاد و فراموشی» ست که نمونه‏های فراوانی از آن را می‏توان در میان اقوام و قبایل و تمدّن‏های مختلف یافت. «میرچا الیاده» دین‏پژوه رومانیایی در مقالاتی به تبیین این اسطوره پرداخت و نمونه‏هایی از آن را در میان یونانیان، هندوان، گنوسیان و مانویان معرّفی کرد. «سرود مروارید» که اثری گنوسی‏ست، نمونه عالی...

سنخ روانی «آپولونی» و «دیونوسوسی» در اسطوره و عرفان ایرانی

نیچه برای تمدن تأثیرگذار یونان باستان دو اصل محوری تمدن‌ساز را معرفی می‌کند: اصل «آپولونی» و اصل «دیونوسوسی». اصل اول با بهره‌گیری از منطق خِرَد، ساختاربخش و قوام‌دهندة تمام امور و انتظامات دنیای یونیانیان بوده‌است و به شکل‌گیری فردیت یگانه و انحصاری انسان یونانی مدد رسانده‌است. اصل دوم با تکیه بر شور، جنون و سرمستی تلاش کرده‌است خود را از چهارچوب‌های نظام‌یافته و فردیت‌های محصور اصل نخست بیرون ک...